Bouw & constructie speelgoed informatie

OVER BOUW EN CONSTRUCTIE SPEELGOED

Het ontstaan van de constructiespeelgoed bouwdoos is niet precies te dateren. We kunnen er echter van uitgaan dat de drijfveren van kinderen om iets te bouwen zo oud zijn als de mensheid zelf. Door de eeuwen van de menselijke ontwikkeling heeft de constructiespeelgoed bouwdoos een steeds belangrijkere rol gespeeld. Dit bewijzen afbeeldingen van kinderen die met zelf gebouwd speelgoed hun jeugd verrijkten, waarbij de natuur en de wereld van de volwassenen altijd als voorbeeld dienden. Voor het bouwen werden niet de elementen van een constructiespeelgoed bouwdoos gebruikt, maar de vele gebruiksvoorwerpen uit het dagelijks leven.

De eerste echte constructiespeelgoed bouwdoos met elementen, die opnieuw gebruikt konden worden, werd op wetenschappelijke basis ontwikkeld door de pedagoog Friedrich Fröbel* in de 19e eeuw. Zijn systeem van enerzijds bewegingsspel en speel- en werkopdrachten anderzijds was gebaseerd op zogenaamde speelopgaven ('Spielgaben') in de vorm van verschillende objecten (kogels, blokjes, cilinders). Deze objecten werden opgenomen in bouwdozen van verschillend niveau en waren van groot belang voor kinderen om kennis te maken met de materialen waarvan ze waren gemaakt.

Friedrich Fröbel (1782-1852)	Fröbels Spielgaben

In 1880 ontwikkelden de gebroeders Gustav en Otto Lilienthal het idee voor een bouwdoos, afwijkend van de ontwikkeling van Fröbel, maar met hetzelfde doel. Twee opzienbarende systemen waren het resultaat. De eerste bouwdoos met steentjes, later bekend onder de naam 'Anker-Steinbaukasten', waarmee Adolf Richter letterlijk 'steenrijk' werd, nadat hij het idee van de Lilienthals had gekocht en had gepatenteerd. De andere bouwdoos bevatte houten elementen, gepatenteerd door Otto Lilienthal. Deze elementen bevatten reeds de kenmerken van de huidige bouwdozen omdat ze waren voorzien van openingen. Met deze eerste industrieel vervaardigde bouwelementen, die in de verschillende bouwdozen werden opgenomen, was het mogelijk om allerlei modelvariaties te maken dankzij de eenvoudige hantering.

Bouwdoos met houten elementen uitgevonden door Otto Lilienthal	Anker bouwdoos van Adolf Richter	Anker model Kerk

Enkele jaren later lukte het de uitvinders, om de eerste generatie onderdelen, die lomp en wankel waren, te vervangen door onderdelen met openingen, splitpennen, spietjes, en vullingen die in de gleuven werden geschoven. De volgende ontwikkelingen waren altijd gebaseerd op het idee van de Lilienthals. Voornamelijk hout en later ook metaal werden hiervoor gebruikt. Voorbeelden hiervan zijn de 'Matador' en de 'Baufix' houten bouwdoos, evenals 'Meccano', 'Trix', en Märklin metalen bouwdozen. In de jaren 20 werden in de Verenigde Staten de Bilt E-Z constructieset geintroduceerd. Onderaan deze pagina vind je bij de links een videofragment van zo'n set.

Houten bouwdoos van Matador	Eerste metalen bouwdoos van Trix	Märklin produceerde ook metalen bouwdozen

De ontwikkeling van hoogwaardige, duurzame kunststoffen leidde een nieuw tijdperk in voor de constructie bouwdoos. Onder de handelsnaam 'Idema' ontwikkelde Josef Dehm de eerste kunststof bouwstenen uit bakeliet en verkocht ze in de vorm van bouwdozen. Tegelijkertijd bracht Godfred Kirk Christiansen een kunststof bouwsteen, de zogenaamde muurbouwsteen, op de markt. Deze was gemaakt van celluloseacetaat, gemaakt met behulp van een spuitgietmachine. Deze muursteen is tegenwoordig beter bekend onder de naam 'LEGO'. In het begin van de vijftiger jaren was de spuitgietmachine zover ontwikkeld dat ook thermoplasten konden worden verwerkt.

Eerste kunststof bouwdoos van Idema (voorloper van LEGO)

In 1959 ontwikkelde Max Amsler de zogenaamde 'Constri' bouwdoos. Hiermee was het mogelijk geworden om eenvoudige constructies door kunststof bouwonderdelen na te bouwen. Uitgaand van deze ontwikkeling was de uitvinding van het fischertechnik systeem door Artur Fischer een duidelijke vernieuwing op het gebied van de constructiespeelgoed bouwdozen met kunststof elementen. Met Fischertechnik werd het mogelijk om technische constructies en functies afzonderlijk te bouwen, maar ook om deze in modellen te verwerken, net zoals in de werkelijkheid! Daarmee boden kunststof onderdelen dezelfde mogelijkheden als de metalen onderdelen voorheen.

constructiebouwdoos Constri uit 1960

TRIVIA BOUW EN CONSTRUCTIE SPEELGOED

* Van Fröbels naam is het eponiem fröbelen (veelal als 'freubelen' gespeld) afgeleid: "vrijblijvend creatief bezig zijn", vaak (maar niet noodzakelijkerwijs) met een licht denigrerende ondertoon.

BOUW EN CONSTRUCTIESPEELGOED LINKS

	Interne link naar ons Meccano assortiment		Interne link naar ons fischertechnik assortiment
	Architoys.net (uitgebreide website over bouwspeelgoed)		Friedrich Froebel Museum Bad Blankenburg (Engelstalig)
	Constri constructiespeelgoed website (Duitstalig)		Youtube video over Bilt E-Z (zeldzame bouwset uit jaren 20)
	Youtube video over middeleeuwse stad in Anker steentjes